روغن زیتون پرس سرد چهگونه تولید میشود؟

پرس سرد چیست؟

پرس سرد یا کلدپرس یکی از روش‌های محبوب و مکانیکی برای استخراج روغن از گیاهان، دانه‌ها، میوه‌ها و آجیل‌ها است. این فرآیند مکانیکی بدون استفاده از حرارت، حلال یا مواد شیمیایی صورت می‌گیرد. در ابتدا، مواد خام به قطعات کوچکتر خرد می‌شوند و سپس با کمک دستگاه پرس سرد، تحت فشار مکانیکی قرار می‌گیرند تا روغن آن‌ها به‌دست آید. یکی از مزایای برجسته روش پرس سرد این است که دمای مواد در طی فرآیند استخراج از 4 درجه سانتیگراد بیشتر نمی‌شود، که مانع از تخریب مواد مغذی می‌شود و بنابراین مواد مغذی موجود در دانه‌ها و گیاهان به طور کامل حفظ می‌شوند. این عدم استفاده از حرارت سبب می‌شود که روغن به دست آمده کیفیت، طعم و ماندگاری بهتری داشته باشد و از نظر غذایی ارزشمندتر باشد.

تجهیزات مورد استفاده در روش پرس سرد

روش پرس سرد یکی از موثرترین روش‌های استخراج روغن از دانه‌ها، میوه‌ها و سایر گیاهان است که به حفظ کیفیت و مواد مغذی روغن کمک می‌کند. تجهیزات مورد استفاده در این روش از موادی ساخته می‌شوند که مقاومت و دوام بالایی داشته باشند. برای مثال، جنس بدنه تجهیزات پرس سرد معمولاً از فولاد ضد زنگ یا آلومینیوم است.

فولاد ضد زنگ به دلیل دوام بالا و مقاومت در برابر خوردگی، یکی از بهترین مواد برای ساخت تجهیزات پرس سرد است و به‌ویژه برای استخراج روغن از مواد سخت مانند دانه‌های روغنی کاربرد دارد. از سوی دیگر، آلومینیوم به عنوان یک ماده سبک و مقاوم در برابر خوردگی، بیشتر در فرآیند استخراج روغن از مواد نرم‌تری مانند میوه‌ها و سبزیجات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تجهیزات مورد نیاز برای روش پرس سرد شامل موارد زیر است :

1. دستگاه پرس سرد : این دستگاه اصلی‌ترین تجهیزاتی است که برای فرآیند روغن‌گیری به روش پرس سرد استفاده می‌شود. دستگاه پرس سرد از یک پیچ یا پیستون تشکیل شده که با اعمال فشار مکانیکی، روغن را از مواد اولیه استخراج می‌کند. فشار مکانیکی به کار رفته در این دستگاه باعث می‌شود تا روغن با حفظ کیفیت و خواص اصلی خود استخراج شود، بدون اینکه تحت تأثیر حرارت قرار بگیرد.
2. مخزن مواد اولیه : این مخزن برای ذخیره و نگهداری مواد خام پیش از فرآیند پرس سرد استفاده می‌شود. طراحی این مخزن باید به گونه‌ای باشد که مواد را در شرایط بهینه و دور از آلودگی نگه دارد تا کیفیت روغن نهایی حفظ شود.
3. آسیاب : آسیاب یکی از مهم‌ترین تجهیزات در روش پرس سرد است که وظیفه خرد کردن مواد اولیه به قطعات کوچکتر را بر عهده دارد. خرد کردن مواد به قطعات کوچکتر موجب می‌شود که فرآیند استخراج روغن راحت‌تر و کارآمدتر صورت گیرد و بیشترین میزان روغن از مواد استخراج شود.
4. مخزن روغن : این مخزن برای جمع‌آوری و ذخیره روغن استخراج شده طراحی شده است. مهم است که مخزن روغن به خوبی بهداشتی و از مواد مقاوم ساخته شده باشد تا از هرگونه آلودگی یا تغییر در کیفیت روغن جلوگیری شود.
5. فیلتر روغن : برای جداسازی ذرات جامد و ناخالصی‌ها از روغن، فیلتر روغن استفاده می‌شود. این فیلتر می‌تواند از پارچه، کاغذ یا فلز ساخته شود و نقش مهمی در بهبود کیفیت نهایی روغن ایفا می‌کند. فیلتر کردن روغن باعث می‌شود که محصول نهایی شفاف‌تر و تمیزتر باشد و از نظر کیفیت در سطح بالایی قرار گیرد.
6. خنک کننده : پس از استخراج، خنک کردن روغن برای حفظ کیفیت و جلوگیری از اکسیداسیون آن اهمیت دارد. خنک کننده‌ها معمولاً برای کاهش سریع دمای روغن استفاده می‌شوند، که این کار به حفظ طعم و بوی طبیعی روغن کمک می‌کند.

به طور کلی، تجهیزات روش پرس سرد باید به دقت طراحی و ساخته شوند تا روغن با بالاترین کیفیت و خواص تغذیه‌ای استخراج شود. این تجهیزات نقش حیاتی در حفظ مواد مغذی و ارائه محصولی سالم و با کیفیت به مصرف‌کننده دارند.

مراحل انجام پرس سرد

انواع دستگاه های پرس سرد

دستگاه‌های پرس سرد، ابزارهای متنوعی هستند که برای استخراج روغن از دانه‌ها، میوه‌ها، و سایر مواد اولیه گیاهی استفاده می‌شوند. هر یک از این دستگاه‌ها با توجه به مکانیزم و کاربرد خود، ویژگی‌های خاصی دارند. در ادامه، به معرفی و بررسی انواع مختلف دستگاه‌های پرس سرد می‌پردازیم:

دستگاه پرس سرد چیپسی :

دستگاه پرس سرد چیپسی یکی از انواع دستگاه‌های پرس سرد است که به‌طور ویژه برای استخراج روغن از دانه‌های روغنی مانند کنجد، آفتابگردان، ذرت و سویا طراحی شده است. نام این دستگاه از روش خرد کردن دانه‌ها به شکل چیپس گرفته شده است. در این دستگاه، دانه‌های روغنی به قطعات کوچک‌تر خرد شده و سپس تحت فشار قرار می‌گیرند تا روغن از آنها استخراج شود. این روش باعث می‌شود که دانه‌ها سطح تماس بیشتری با دستگاه داشته باشند و فرآیند استخراج روغن کارآمدتر باشد. دستگاه پرس سرد چیپسی به‌خاطر کارایی بالا و توانایی استخراج روغن از دانه‌های مختلف، در صنایع غذایی و کشاورزی بسیار محبوب است.

دستگاه پرس سرد مدادی :

دستگاه پرس سرد مدادی یکی دیگر از انواع دستگاه‌های پرس سرد است که از یک مارپیچ چرخان برای فشرده‌سازی و استخراج روغن استفاده می‌کند. این دستگاه‌ها به نام مدادی شناخته می‌شوند زیرا مارپیچ آنها به شکل یک مداد طراحی شده است. مکانیزم مارپیچی باعث می‌شود که مواد اولیه به‌صورت یکنواخت تحت فشار قرار گیرند و روغن به‌طور موثری استخراج شود. دستگاه‌های پرس سرد مدادی برای استخراج روغن از مواد اولیه متنوعی مناسب هستند و به‌ویژه در صنایع کوچک و کارگاه‌های تولید روغن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها به دلیل طراحی ساده و کارکرد مؤثر، گزینه‌ای اقتصادی و کارآمد برای تولیدکنندگان محسوب می‌شوند.

دستگاه پرس سرد هیدرولیک :

دستگاه پرس سرد هیدرولیک یکی از پیشرفته‌ترین انواع دستگاه‌های پرس سرد است که از سیستم هیدرولیک برای اعمال فشار بر روی مواد اولیه استفاده می‌کند. این دستگاه‌ها به دلیل قدرت و کارایی بالا، برای استخراج روغن از مواد سخت و متراکم مانند دانه‌های روغنی، میوه‌ها، سبزیجات و آجیل‌ها مناسب هستند. سیستم هیدرولیک اجازه می‌دهد تا فشار بسیار زیادی بر روی مواد اعمال شود، که این ویژگی استخراج روغن از مواد اولیه با حجم بالا را ممکن می‌سازد. دستگاه‌های پرس سرد هیدرولیک معمولاً در صنایع بزرگ و خطوط تولید صنعتی به کار گرفته می‌شوند و به دلیل دقت و توانایی استخراج کامل روغن، در بازار بسیار مورد توجه هستند.

دستگاه پرس سرد پنوماتیک :

دستگاه پرس سرد پنوماتیک نوعی دیگر از دستگاه‌های پرس سرد است که از سیستم پنوماتیک برای فشرده‌سازی مواد اولیه و استخراج روغن بهره می‌برد. این دستگاه‌ها به خاطر قیمت پایین‌تر و کارایی مناسب، گزینه‌ای ایده‌آل برای مصارف خانگی و نیمه‌صنعتی هستند. سیستم پنوماتیک از هوای فشرده برای ایجاد فشار استفاده می‌کند، که این روش برای استخراج روغن از مواد اولیه با حجم کم به‌طور ویژه مناسب است. دستگاه‌های پرس سرد پنوماتیک به دلیل سادگی در کاربری و نیاز به نگهداری کم، در بین تولیدکنندگان کوچک و مصارف خانگی محبوبیت دارند.

مراحل تهیه روغن گیاهی با روش پرس سرد

تهیه روغن گیاهی با استفاده از روش پرس سرد، فرآیندی کارآمد و ساده است که نیاز به دقت و رعایت نکات خاص دارد. با این حال، قبل از شروع کار، مطالعه دقیق دستورالعمل‌های سازنده دستگاه پرس سرد برای اطمینان از استفاده صحیح و ایمن از تجهیزات بسیار مهم است. در ادامه، به مراحل دقیق تهیه روغن گیاهی با روش پرس سرد می‌پردازیم:

1. آماده‌سازی مواد اولیه : ابتدا باید مواد اولیه مانند دانه‌ها، میوه‌ها، آجیل‌ها، یا گیاهان دیگر را آماده کنید. این مواد باید از هرگونه آلودگی، خاک یا ذرات خارجی پاک شوند. پس از شستشو و پاک‌سازی، مواد را به قطعات کوچک‌تر خرد کنید تا فرآیند استخراج روغن بهبود یابد. خرد کردن مواد به قطعات یکنواخت و کوچک کمک می‌کند که فشار مکانیکی به‌طور مؤثر اعمال شود و روغن بیشتری استخراج شود.
2. تنظیم دستگاه پرس سرد : پس از آماده‌سازی مواد اولیه، دستگاه پرس سرد را طبق دستورالعمل‌های سازنده تنظیم کنید. این تنظیمات ممکن است شامل تنظیم دما (در صورت امکان)، فشار و سرعت دستگاه باشد. هر دستگاه ممکن است دارای ویژگی‌های خاصی باشد، بنابراین آشنایی با عملکرد دستگاه و تنظیمات مناسب برای مواد خاصی که قرار است پردازش شوند، اهمیت دارد.
3. قرار دادن مواد در دستگاه : قطعات خرد شده را در مخزن مواد اولیه دستگاه پرس سرد قرار دهید. توجه داشته باشید که مخزن باید به‌طور یکنواخت و مناسب پر شود تا فرآیند استخراج روغن بهینه شود. در این مرحله، اطمینان حاصل کنید که هیچ مواد اضافی یا زائدی در مخزن باقی نمانده باشد که ممکن است به دستگاه آسیب برساند.
4. شروع فرآیند پرس سرد : دستگاه پرس سرد را روشن کرده و فرآیند استخراج روغن را آغاز کنید. دستگاه با اعمال فشار مکانیکی بر روی مواد اولیه، روغن را از آنها استخراج می‌کند. در این مرحله، فشار به‌صورت مداوم اعمال می‌شود و روغن به‌تدریج از مواد خارج می‌شود. در طول این فرآیند، دمای مواد از 4 درجه سانتی‌گراد تجاوز نمی‌کند، که این امر به حفظ کیفیت و مواد مغذی روغن کمک می‌کند.
5. جمع‌آوری روغن : روغن استخراج شده از دستگاه پرس سرد خارج می‌شود و در مخزن روغن جمع‌آوری می‌شود. دقت کنید که مخزن روغن به خوبی بهداشتی باشد تا از هرگونه آلودگی جلوگیری شود. برخی دستگاه‌ها ممکن است دارای سیستم فیلتر داخلی باشند که ذرات جامد و ناخالصی‌ها را از روغن جدا کند. در غیر این صورت، می‌توانید از یک فیلتر خارجی برای تصفیه نهایی روغن استفاده کنید.
6. خنک‌سازی و ذخیره‌سازی : پس از استخراج و جمع‌آوری، روغن باید به‌سرعت خنک شود تا کیفیت و طعم آن حفظ شود. استفاده از سیستم خنک‌کننده می‌تواند به کاهش سریع دمای روغن کمک کند. پس از خنک‌سازی، روغن باید در ظروف مناسب و دور از نور مستقیم و گرما ذخیره شود تا ماندگاری بیشتری داشته باشد.

سخن پایانی

روغن زیتون پرس سرد با استفاده از فرایندی مکانیکی تولید می‌شود که به حفظ کیفیت و مواد مغذی آن کمک می‌کند. ابتدا زیتون‌ها شسته و به قطعات کوچک‌تر خرد می‌شوند. سپس این خرده‌ها در دستگاه پرس سرد قرار می‌گیرند و تحت فشار مکانیکی قرار می‌گیرند. دمای پایین طی این فرایند از 4 درجه سانتی‌گراد بیشتر نمی‌شود و به همین دلیل روغن حاصل، طعم و خواص طبیعی زیتون را حفظ می‌کند. در پایان، روغن استخراج شده از ناخالصی‌ها جدا می‌شود و برای بسته‌بندی آماده می‌گردد. این روش به تولید روغن با کیفیت و ماندگاری بالا کمک می‌کند.